Hôm nay đọc báo Tây thấy họ đề cập đến chuyện làng ung thư. Tựa đề bài báo “’Cancer village’ the dark side of Vietnam
Bài báo cho biết dân số làng là 7000 người, nhưng trong năm qua đã có 15 người chết vì ung thư. Như vậy tỉ lệ là 0.21% (nhưng cách tính này không chính xác vì chưa xem xét đến độ tuổi của dân làng và độ tuổi của bệnh nhân tử vong). Tuy nhiên, năm 1999 chỉ có 3 người chết vì ung thư, và như vậy, con số tử vong tăng quá nhanh để phải có hành động. Cần nói thêm rằng trong bài báo trên VNN thì nói con số tử vong vì ung thư ở làng Thạch Sơn là 114 người.
Hiện tượng làng ung thư, hay nói theo ngôn ngữ dịch tễ học là “cancer cluster”, không phải là cái gì quá mới. Ở nước ngoài (như Mĩ chẳng hạn), hiện tượng các ca ung thư tập trung vào một địa phương nào đó cũng từng được ghi nhận trước đây. Người thì cho đó chỉ là ngẫu nhiên, người thì nói do môi trường và … lan truyền.
Vấn đề đặt ra về mặt dịch tễ học là: có phải số trường hợp ung thư ở làng Thạch Sơn là ngẫu nhiên hay không? Khi nào chúng ta “chứng minh” rằng con số đó không phải ngẫu nhiên thì chúng ta sẽ có lí do để nghiên cứu cẩn thận. Tôi suy nghĩ đến trả lời câu hỏi ngẫu nhiên bằng lí thuyết dịch tễ học. Gọi X là số ca tử vong vì ung thư ở làng Thạch Sơn trong một năm, thì theo luật phân phối nhị phân chúng ta có:
P(X = k) = C(n, k) p^k (1 – p)^(n-k)
Trong đó P(X = k) là xác suất số trường hợp chính xác bằng k, và n là dân số (n = 7000), và p là tỉ lệ tử vong vì bệnh ung thư trên toàn quốc. Bạn đọc nào biết R có thể tính toán dễ dàng.
Số liệu của Bộ Y tế thì hầu như vô dụng (y chang như số liệu thời bao cấp), nên tôi phải tìm trong y văn. May quá, có một nghiên cứu từ Hà Nội cho thấy tỉ lệ tử vong vì ung thư ở nam là 105.9 và nữ là 58.5 tính trên 100,000 dân. Nói cách khác, có thể tạm lấy p là khoảng 85/100,000 hay p = 0.00085. Trong năm qua có 15 người chết vì ung thư. Do đó, với n =7000, chúng ta có câu trả lời là (qua R):
p = dbinom(15, 7000, 0.00085)
p = 0.0008224785
Như vậy, xác suất có 15 người dân chết vì ung thư ở làng Thạch Sơn là chỉ 0.08%. Nói cách khác, đây không phải là hiện tượng ngẫu nhiên. Vì không phải ngẫu nhiên, nên tôi nghĩ các nhà dịch tễ học phải vào cuộc để tìm hiểu tại sao có quá nhiều người chết vì ung thư ở Thạch Sơn.
Cái khác giữa Ta và Tây là bên Mĩ các nhà nghiên cứu thực hiện điều tra dịch tễ học cẩn thận để xác định nguyên nhân, còn bên Ta thì hình như chẳng thấy giới chức y tế động móng tay nào! Không hiểu tại sao các quan chức y tế không chịu điều tra / nghiên cứu dịch tễ để hiểu tình hình. Tôi nghĩ đây là cơ hội lí tưởng để y khoa Việt Nam
NVT
Xem thêm: Bàn thêm về những “làng ung thư”
0 nhận xét:
Đăng nhận xét